De Slalom Soft biedt optimale grip

Onderstaande recensie over de bundel de Slalom soft van Paul Bogaert werd gepubliceerd in: Trouw, 26-09-2009, katern 4, p. 86.

de Slalom soft. Gedicht.

De Slalom Soft biedt optimale grip!

Liftmuziek, reclameleuzen: de moderne mens krijgt veel onzin over zich heen.
Paul Bogaert verwerkt de ergernis daarover in poëzie.
Erik Jan Harmens

Regelmatig schud ik mijn hoofd om de wereld waarin we leven. Bijvoorbeeld als ik door een winkelcentrum loop en uit de luidsprekers een instrumentale geheel op Casio-orgel uitgevoerde versie hoor van het toch al weerzinwekkende lied ’Rosanna’ van de Amerikaanse band Toto. Of als ik op Schiphol op de rolband sta en daarbij onafgebroken vergezeld wordt van de letterlijk eentonig uitgesproken mantra ’Mind your step’. Of als ik richting de toegangsdeur van bijvoorbeeld een winkel loop en op die deur een groot bord zie hangen met daarop het woord ’ingang’.

Voortdurend wordt ons informatie en amusement toegeworpen die ons niets nieuws vertelt en ons bovendien niet entertaint.

Het werd hoog tijd dat een dichter daar eens goed de vinger op legt en dat doet de Vlaamse dichter Paul Bogaert (1968) in zijn vierde bundel ’de Slalom soft’. De behangmuziek in openbare ruimtes wordt ’een track muzak’, een ’non-stopshuffle’ en ’iets duns/uit de luidsprekers’. Richting de spreker door de intercom sist de dichter, enigszins cryptisch: ’Waar blijft de stem die „Loop door” zegt? „Wees blij”?’ Hij bedoelt denk ik dat je op de luchthaven niet alleen wordt gewezen op het afstapje na de rolband maar ook op je eigen zielige leventje en je nooit waargemaakte dromen. En dan het overschot aan bewegwijzering, dat verwoordt Bogaert zo: „Naast de ingang staat er een pijl naar de ingang”. En verderop in dat gedicht:

De warme hal/heet hen welkom, grijpt en verdooft hen/met een hit.

Een eenvoudige zoektocht op internet leert dat de Slalom Soft een ’100% plantaardige schrobber’ is ’die speciaal ontworpen is voor de kwetsbare oppervlakken in uw interieur’. Zijn speciaal ontworpen vorm ’biedt een optimale grip’, al is het van groot belang om het gebruiksartikel ’vóór het eerste gebruik te spoelen’.

De poëzie in ’de Slalom soft’ bestaat voor een groot deel uit woorden die ik bij voortduring om me heen hoor maar nooit als poëzie-waardig had opgevat.

Neem deze beginregel uit een van de gedichten: „Ik merk een zekere afkeer, maar goed”. Die spreektaal maakt mij onmiddellijk medeplichtig aan een ontstane situatie, maar ik weet helemaal niet aan wélke situatie.

In de regels die volgen wordt duidelijk dat iemand de notulen van een eerder gehouden vergadering van kritische noten voorziet. Het betreffende verslag is ’veel te beknopt / van in het begin tot aan het alarm’. Alarm? denk je als lezer dan meteen. ’Belachelijk zijn de alinea’s over de angst te worden gezien.’ Gaat het hier over pleinvrees? Waar zijn we hier getuige van? Een teamvergadering van hulpverleners uit de psychosociale hulpverlening? „Al die cijfers, tabellen, grafieken maken deel drie ook te zwaar.” Je gaat bijna meeknikken om de spreker nonverbaal te supporten, al heb je nog altijd geen idee waar het over gaat.

En ondanks dat je de hele bundel lang niet precies weet waar het over gaat, werkt de taal verslavend. De spreker in deze 29 gedichten tellende bundel, die volgens de achterflap als één lang gedicht gelezen kan worden, staat ’open voor de hele zwik’, verkeert in ’staat van permanente Bingo’ en ’blinkt als een sticker’, maar maakt niettemin deel uit van ’een gemeenschap met mensen die ik niet ken, / nooit zal kennen’. Dat is temidden van al het postmodernisme in deze bundel, waarbij ik postmodernisme definieer als een stroming waarin de lagere cultuur van reclameslogans en popliedjes een plaats krijgt toebedeeld in de literatuur, ineens een heel invoelbare, desolate conclusie.

Knipt u het hieronder afgedrukte gedicht eens uit en hang het naast uw scheer- of opmaakspiegel als u zich voorbereidt op een dag vol liegen en filteren. Een dag vol bijzaken, vol terugvallen op het gebruikelijke, vol aanpappen en rondhangen in conclusies. Waarna u uw koffie gebruikt in een onlangs gerenoveerde ’hotspot’. Ik weet niet precies waar het over gaat, maar ik weet dat het over óns gaat. Bogaert schotelt ons een hel voor, of erger nog: hij toont ons de wereld waarin we leven.

HARMENS, Erik Jan – ‘De Slalom Soft biedt optimale grip!’ – in: Trouw, 26-09-2009, katern 4, p. 86.